De rol van de doula wordt vaak aangeduid met het begrip ‘holding space’.

Letterlijk vertaald is holding space het ‘vasthouden’ of ‘dragen’ van de ruimte.

Een prachtig begrip en zeker heel waardevol, maar wat houdt dat nu eigenlijk in?

Holding space: het dragen van de innerlijke ruimte gaat mij aan het hart

Betekent het dat je doula de bevalkamer sfeervol inricht met kaarsjes, een lekker geurtje in de aroma diffuser en foto’s ophangt die jou herinneren aan momenten dat je je krachtig en verbonden voelde? Of bewaakt ze de sfeer door een prettige, empathische en menselijke manier van communiceren voor te leven? Ja, dat allemaal.

En…nog véél belangrijker (vind ik vanuit mijn ervaring als coach en als mens): als doula draag je ook zorg voor de innerlijke ruimte.

Ik bedoel daar vooral de emotionele ruimte mee, van de barende vrouw en haar partner.

Het bewaken van die ruimte gaat mij enorm aan het hart.

“Niet huilen” – het mantra van generatie op generatie

Waarom gaat mij dit zo aan het hart? Zelf kom ik uit een gezin waar het uiten van gevoelens niet vanzelfsprekend werd uitgeoefend of aangemoedigd. Ik neem dat mijn ouders niet kwalijk. Wisten zij veel: hun generatie is niet opgegroeid met Oprah en Dr. Phil. Hun generatie is opgevoed door de generatie ervoor – en zij waren al blij dat ze de hongerwinter hadden overleefd. Neemt niet weg dat ik – en vele dertigers met mij – mijn hele jeugd te horen heb gekregen: ‘Niet huilen’. ‘Niet bang zijn.’ ‘Niet zo boos doen.’ ‘Zo, klaar nu, ‘over’’. En als je dan toch doorging: ‘Wat moeten de buren wel niet van je denken?’ Dus niet alleen werd gevoel getemperd, gesust, gestopt, er werd ook een laag van schaamte overheen gelegd. Het moest er vooral niet zijn.

Het recht om te voelen wat je voelt – mijn eigen weg hierin

Het is dus niet verrassend dat ik me aangetrokken voelde tot dans, theater en muziek: een plek waar emoties er niet alleen mogen zijn, maar zelfs een podium krijgen! Ik ben nog altijd ontzettend dankbaar voor deze uitlaatklep (net als de niet-aflatende steun van mijn ouders hierin) en dat ik de eerste 10 jaar van mijn werkzame leven dit als werk heb kunnen doen. En ook al voelde ik me op het podium vaak aangetrokken tot grootse en meeslepende verhalen en rollen, een groot deel van mijn adolescentie ben ik bezig geweest met het heroveren van mijn ‘recht om te voelen wat ik voel’. Ook in mezelf merkte ik dat mijn eerste neiging bij gevoel niet is ‘omarmen en accepteren’, maar ‘wegduwen en doorbijten’. Ik herinner me een avond alleen op een hotelkamer in Wageningen, waar ik na wekenlang veel te hard werken voor televisieopnames een paniekaanval kreeg. Ik durfde niemand te bellen, laat staan hulp vragen aan een vreemde. Uit pure schaamte.

‘Your scars become lighthouses’

Ik heb sindsdien een lange weg afgelegd. Het recht om te voelen stap voor stap op mezelf veroverd. Door mezelf te laten coachen en dankzij eindeloos veel boeken, cursussen en gesprekken, door ermee te dansen en elke dag te schrijven vanuit mijn binnenwereld, durf ik te zeggen – hoewel het echt niet altijd lukt – dat het langzaam mijn tweede natuur is geworden: ja zeggen tegen wat ik voel, het erkennen, doorvoelen in m’n lijf, liefdevol tegen mezelf praten en om hulp durven vragen. ‘Your scars become lighthouses’ vind ik een prachtige uitspraak. Mijn pijn hierin en mijn weg met vallen en opstaan heeft er ook voor gezorgd dat ik als coach (en nu ook als doula) niet terugdeins voor grote gevoelens bij anderen en ook juist de subtielere emoties weet te herkennen. Mijn grootste bevestiging kwam toen mijn moeder me toevertrouwde dat zij het juist van mij heeft geleerd: het uiten van gevoel. Dus vandaar dat, nu ik doula ben, ik het bewaken van het recht van de barende vrouw om te voelen wat ze voelt, als een van mijn belangrijkste taken beschouw.

Waarom is het zo belangrijk om te mogen voelen wat je voelt?

Omdat ieder mens in essentie de diepe behoefte heeft om écht gezien te worden. Écht gezien worden we niet op ons uiterlijk en onze prestaties. Dat geeft een kortstondig gevoel van trots, maar gaat niet over wie we diep van binnen zijn. Het is voorwaardelijk. Onvoorwaardelijk gezien worden, betekent gezien worden in wat jij van binnen ervaart. Dat dit als waar en echt en belangrijk wordt beschouwd. Dat het serieus wordt genomen en erkend en met liefde en acceptatie tegemoet wordt getreden in plaats van als iets dat weg moet of een probleem dat opgelost moet worden. Juist door die erkenning kalmeer je en kun je zélf met een oplossing komen (als dat al nodig is). Dus zeg ik nu ik zelf moeder ben tegen mijn eigen dochter: ‘Huil maar liefje’ ‘Ja, natuurlijk ben je bang voor zo’n grote hond, kom maar bij me’ ‘Je mag best boos zijn dat je niet nog een ijsje mag.’

En nee daar wordt het niet erger van. Juist niet! Mijn dochter van 3 huilt echt niet om alles omdat het van mij ‘mag’, ze huilt wanneer ze huilt. En ze is dol op honden: ik sta verbaasd hoe goed ze zelf in staat is in te schatten of een hond aaibaar is of niet en bij twijfel vraagt ze het zelf aan het baasje. Geen ijsje krijgen is overigens nog steeds superstom! Ook als je er boos over mag zijn :-).

Holding space tijdens de zwangerschap

Een van mijn cliënten kreeg tijdens haar zwangerschap teleurstelling op teleurstelling te verwerken. Zij wilde voor de geboorte van haar kind een natuurlijke badbevalling zonder pijnmedicatie met hypnobirthing en bewegingsvrijheid. Iedere keer dat ik bij haar en haar partner (die steevast liefdevol en steunend haar hand vasthield) kwam, was er wel weer een stukje van die droom in duigen gevallen. Eerst kreeg ze te horen dat een badbevalling in haar situatie niet mogelijk was in het ziekenhuis van haar keuze. De keer erna had ze net te horen gekregen dat ze met 38 weken zou worden ingeleid. Toen ik bij haar was, stelde ik voor te kijken hoe ze alsnog voor een zachte landing voor haar baby (haar diepste wens) kon gaan zorgen. “Dat heeft toch geen zin? Het wordt vreselijk!” zei ze. Ze huilde en excuseerde zich voor haar tranen, die ze verbeet. “Waarom zou je niet mogen huilen?” vroeg ik haar. Ze antwoordde: “Ik weet wel dat ik die inleiding ook kan weigeren, maar dat wil ik niet. Dan moet ik ook niet zeuren toch?” Natuurlijk mag je dan zeuren! En dat heet geen zeuren, maar rouwen. Als jouw droom in duigen valt, heb je alle reden om daar om te treuren – wat de reden of je andere optie ook is. Nadat ze haar tranen alsnog de vrije loop had gelaten, wilde ze heel graag oefenen met houdingen, beweging en natuurlijke pijnbestrijding. We gingen aan de slag en na onze sessie ze stralend: “Ja, ik zie hoe bevallen zonder bad toch ook heel mooi kan worden.” Door haar gevoelens te uiten, was er ruimte ontstaan. Ruimte om te kijken naar mogelijkheden. En haar eigen weg te gaan.

Het recht om te voelen wat je voelt tijdens de bevalling

Een van mijn allereerste stage-cliënten was een vrouw die zwanger was van haar tweede kindje. Ze had een sterke wens om thuis te bevallen. Ze kreeg van haar verloskundige het advies om naar het ziekenhuis te gaan, haar kindje had in het vruchtwater gepoept. Hierdoor raakte zij in paniek. “Niet in paniek raken, niet in paniek raken!”, riepen verschillende mensen in de kamer goedbedoelend, waarop de vrouw nog meer in paniek raakte. “Laat de doula er even bij”, zei de verloskundige. Ik ging naar toe en zei iets in de lijn van wat ik graag zelf had willen horen toen ik mijn paniekaanval had in de hotelkamer. “Ik snap heel goed dat je hiervan in paniek raakt. Je wil zo graag thuis bevallen. En nu krijg je dit advies van je verloskundige, dat is niet niks. En maak je je zorgen om je baby?” Nee, ze maakte ze geen zorgen om de baby. Het was de angst voor het ziekenhuis. Ze kalmeerde en er ontstond ruimte voor de vraag: “Wat wil je zelf?” Ze dacht na over het advies, checkte in bij zichzelf en besloot haar tas te gaan pakken.

Een andere cliënt, anderhalf jaar later, ging vaginaal bevallen van haar kindje nadat haar eerste baby per keizersnede was geboren. Toen haar ontsluitingsweeën plotseling omsloegen in intense persweeën riep ze “Ik ben zo bang!!!” “Dat is okay.” zei ik. “Je mag bang zijn en je kunt het tóch, met angst en al!” En dat was ook zo: twee weeën later ving ze haar eigen baby op.

Bang zijn tijdens je bevalling is echt geen enkel probleem.

Zolang de angst er maar mag zijn.

Wees nieuwsgierig naar je binnenwereld en die van anderen

Geen enkel gevoel tijdens zwangerschap, bevalling en kraamtijd is een probleem.

Zolang het er maar mag zijn. En het uiten ervan op begrip stuit en wordt erkend. Dan komt de oplossing – of de hulpvraag – vaak vanzelf en uit de persoon zelf. Het wachten hierop vinden veel mensen moeilijk. Ik ook! We willen zo graag helpen. Zo graag fixen. Zo graag redden. Maar we hoeven niks te ‘fixen’. Mensen zijn niet kapot. Ze zijn al heel.

Holding space is het erkennen van iemands binnenwereld. De bedding zijn waar de rivier doorheen kan stromen. Door er te zijn. Door te luisteren. Te erkennen. Door vragen te stellen die voortkomen uit oprechte nieuwsgierigheid naar de innerlijke beleving van de ander. Dat is niet alleen weggelegd voor doula’s. Je kunt er op die manier zijn voor je partner. Als ouder voor je kind. Voor een vriendin, collega, je leidinggevende, of de vrouw in de bakkerij die altijd zo chagrijnig kijkt. We weten nooit zeker wat er zich in iemands binnenwereld afspeelt, tot we er ruimte voor maken.

Vaak ontstaat er in die ruimte vanzelf een nieuwe richting.