“Bevallen is lichaamswerk”, zei mijn vriendin, die ik had opgebeld om haar te vragen naar haar ervaring met thuisbevallen. Ik wist dat zij na een traumatische ervaring in het ziekenhuis vastbesloten was haar volgende kinderen alleen nog maar thuis te baren. Over de geboorte van haar tweede (inderdaad thuis) was ze juist ontzettend positief. En dat maakte mij nieuwsgierig. Hoe kon iemand nu enthousiast zijn over haar ervaring bij zoiets verschrikkelijks als bevallen? Dacht ik toen nog.

De baas om je eigen lichaam te volgen

Ze legde uit dat ze in het ziekenhuis op haar rug had moeten liggen en dat er allerlei dingen gewoon maar bij haar gedaan werden. Dat was ook mijn angstbeeld. En dat ze thuis zich veel meer de baas had gevoeld, in controle, met alle ruimte om haar eigen lichaam te volgen. “Ik weet niet of ik dat wel kan.” zei ik toen, “mijn lichaam volgen. Ik zit juist altijd veel teveel in m’n hoofd.” En toen zei ze het: “Bevallen is lichaamswerk.” En had ik voor het eerst het idee dat iemand mij een glimp liet opvangen van hoe de ervaring van het baren zelf ook kan zijn.

Bevallen als tandartsbehandeling

Want in de meeste bevallingsboeken las ik vooral over hoe het fysieke er van de buitenkant uitziet, wat er anatomisch gebeurt, en alle mogelijke interventies die er nodig zouden kunnen zijn om de baby eruit te krijgen. Bevallen kwam op me over als een passief gebeuren. Als iets dat ‘ze bij je doen’. Ik associeerde het eerder met een vreselijke tandartsbehandeling en dacht qua pijn en beleving iets te moeten verwachten als het laten verwijderen van mijn verstandskiezen. En dan keer tien.

Maar door dat ene zinnetje – “Bevallen is lichaamswerk” veranderde mijn perceptie, maar dan ook totaal. Ik dacht aan yoga, aan dansen, aan massage, aan haptonomie. Niet dat ik de illusie had dat het een volledig ontspannen spa-ervaring zou worden, maar juist aan hoe krachtig, pijnlijk, verfijnd het samenwerken van je geest met je lichaam kan zijn.

Ontdekkingsreiziger van je eigen lichaam

Als jong meisje had ik al eens ervaren wat er gebeurde als ik met mijn aandacht volledig naar mijn lichaam ging. Dan lag ik in bed met koude voeten. En in plaats van op te staan en een kruik te pakken, ging ik vol interesse en nieuwsgierigheid met al mijn aandacht naar de kou toe. Daar ga ik. Als een ontdekkingsreiziger betreed ik het onherbergzame gebied van mijn koude voeten. Hoe voelen die nu eigenlijk echt? Welke vorm heeft de kou? Welke kleur? Waar begint het en waar houdt het op? Voel ik het meer in mijn rechter- of in mijn linkervoet? Hee, en hoe kan het dat ik mijn kleine teen helemaal niet voel? Hoe voelt dat eigenlijk: ‘ergens geen gevoel in hebben’? Het lijkt verdoofd, of nee, wacht, ik voel toch een klein prikje in het midden van het bovenste kootje.

Kou in warmte omzetten

En dan deed ik iets grappigs. Ik stelde mij voor dat de stekende pijn en de tintelingen die ik ervoer, dat dit geen signalen van kou waren, maar van hitte. Hitte kan toch ook tintelend voelen? Of steken? En soms lukte dat. Om de kou te ervaren als warmte. Nog steeds pijnlijk, maar wel anders. En of het nu kwam door de kracht van de aandacht, de ontspanning of simpelweg de tijd, vaak werden mijn voeten dan uiteindelijk daadwerkelijk warm. En ik voelde me daar trots op! Dat ik mijn voeten warm had kunnen maken, door ze te voelen en bewust te ervaren. Dat ik kou in warmte om had kunnen zetten, als ware ik een alchemist. Dat woord kende ik toen natuurlijk niet en ik had in die tijd ook nog nooit van mindfulness gehoord, laat staan dat iemand me dit als oefening had opgegeven. Het was wat er vanzelf gebeurde als ik met nieuwsgierigheid naar mijn eigen ervaring keek. Nou, er niet alleen naar keek, maar er met aandacht en openheid naar toe afreisde.

Een huwelijk tussen lichaam en geest

Dat is voor mij de essentie van lichaamswerk. Je geest dicteert je lichaam niks en legt haar niet iets op, maar luistert naar wat zij te zeggen heeft, komt heel dichtbij, blijft erbij, bij de ervaring, die zij vanuit een open nieuwsgierigheid onderzoekt. Een ontmoeting. Een wederzijdse uitwisseling. Een huwelijk. Ja te zeggen tegen wat ze daar aantreft. En er zeker niet mee in gevecht te gaan. Een bereidheid haar ten volle te accepteren.

Om met haar te dansen, bij wijze van spreken.

De kwaliteit van je eigen aandacht

En er zijn zoveel verschillende manieren om daarmee in contact te komen. Om dit te leren, om op zo’n manier bij de ervaring van je eigen lichaam te blijven: mindfulness, haptonomie, dansen, yoga, meditatie, visualisatie, mantra’s, hypnobirthing, massage, reiki, healing, zingen, bewegen in water en ga zo maar door. De mogelijkheden zijn eindeloos. Eigenlijk maakt het niet uit wat je doet. Het helpt wel als het iets is dat je ook gewoon leuk vindt om te doen. Uiteindelijk staat of valt alles bij de kwaliteit van je eigen aandacht: doe je gewoon de pasjes of de asana’s, ga je gewoon liggen op de massagetafel, of gebruik je wat je doet of ervaart om echt naar binnen te gaan en met nieuwsgierigheid te kijken naar wat er zich nu eigenlijk afspeelt in je lichaam.

In gesprek met je lichaam

Voor de een werkt het goed om het lichaam in stilte te ervaren (bijvoorbeeld door meditatie, mindfulness of visualisatie). Anderen raken daardoor veel te snel afgeleid. Ik had bijvoorbeeld zelf een periode in mijn leven waarin ik door te mediteren eigenlijk alleen maar meer in mijn hoofd leek te komen. Het lukte me toen op de een of andere manier maar niet om niet te vechten tegen de gedachten. Toen ontdekte ik dansexpressie (5 ritmes) en ik was verkocht. In contact komen met je lichaam door te bewegen. Vanuit verschillende ritmes je eigen ritme weer vinden. Het dansen voelde voor mij als een dialoog met mijn lichaam. Een gelijkwaardig gesprek, een uitwisseling van gedachten, sensaties en gevoelens. Ik leerde voelen wat mijn lichaam nodig had. Voelde mijn rechterschouder stijf aan, dan bewoog ik daar doorheen. Dansen werd zo als een autonome vorm van massage. Mijn lichaam sprak, mijn geest luisterde en ik reageerde daar dan weer op met een beweging.

Bevallen ís lichaamswerk

En zo ging het ook tijdens mijn bevalling. Mijn vriendin kreeg gelijk. Mijn bevalling leek in niks op een tandartsbehandeling; bevallen is lichaamswerk. Tijdens het opvangen van de weeën lag ik in mijn bevalbad. In het warme water kon ik met mijn 42 weken zwangere buik toch soepel en vrij bewegen en verschillende houdingen aannemen. Ik deed gewoon wat het lekkerste voelde. Mijn lichaam leidde me. Tijdens het persen bleek dit nog belangrijker. Door echt goed te voelen waar ik de wee precies ervaarde, kon ik voelen welke richting ik op mee kon persen. Dat was verrassend genoeg veel meer naar achteren dan als je het aan mijn hoofd had gevraagd wat een logische richting was. Elke paar weeën veranderde ik van houding en dat gebeurde in een heel ander ritme dan tijdens de ontsluitingsweeën. Ik had het gevoel dat ik de beweging van mijn baby door het geboortekanaal kon volgen. Door daarop te reageren bewoog ik. En zo hielp ik haar mee om naar buiten te komen. Mijn lichaam sprak, mijn geest luisterde en ik reageerde daar dan weer op met een beweging.

Ja, echt als in een dans.

Wil je weten hoe zwangerschapsdans je kan helpen meer in contact te komen met je lijf?

Kijk op www.praktijkeja.nl/rockyourbaby